Dokonanie zapisu windykacyjnego w testamencie na rzecz sukcesora – otwarty dostęp

Odpowiedź:

Działalność gospodarcza jest ściśle powiązana z osobą przedsiębiorcy. Majątek firmy należy do niego, a za firmowe zobowiązania odpowiada osobiście. W chwili śmierci spadkobiercy uzyskują w spadku majątek zmarłego  również wykorzystywany w działalności.  Przepisy obowiązujące do niedawna nie dawały w zasadzie żadnej możliwości kontynuacji działalności zmarłego przedsiębiorcy. Jego śmierć oznaczała niemożność zachowania ciągłości działalności. Sytuacja zmieniła się wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Reguluje ona zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG.  Przedsiębiorca może wskazać i zgłosić w CEIDG tzw. zarządcę sukcesyjnego, który będzie prowadził sprawy firmy do momentu załatwienia formalności spadkowych.

Po ustanowieniu zarządcy sukcesyjnego kontynuacja działalności następuje w formie „przedsiębiorstwa w spadku”. Od chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca ten wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej. Wskazanie zarządcy sukcesyjnego w testamencie nie będzie skuteczne. Do ustanowienia zarządcy sukcesyjnego może też dojść po śmierci przedsiębiorcy. W takim przypadku zarządcę sukcesyjnego może powołać małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku lub spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku. Powołanie zarządcy wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Prócz zgody samego zarządcy jest również potrzebna zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100. Na koniec, notariusz dokonuje zgłoszenia zarządcy do CEIDG. Uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Maksymalny okres trwania zarządu sukcesyjnego, niezależnie od spełnienia innych warunków przewidzianych w ustawie o zarządzie sukcesyjnym, wynosi 2 lata od dnia śmierci przedsiębiorcy. Sąd z ważnych przyczyn może przed dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przedłużyć ten okres na czas nie dłuższy niż 5 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Zarząd sukcesyjny jest jedynie instytucją tymczasową, która ma umożliwić spadkobiercom uporządkowanie spraw związanych ze spadkiem przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa,

Ustawa o zarządzie sukcesyjnym wprowadziła rozwiązanie, dzięki któremu jest możliwa kontynuacja stosunków umownych mimo śmierci przedsiębiorcy. W razie ustanowienia zarządu sukcesyjnego jeszcze za życia przedsiębiorcy, po jego śmierci mamy do czynienia z kontynuacją stosunków umownych z wyłączeniem umów, których wykonanie zależy od osobistych przymiotów zmarłego przedsiębiorcy. Z powyższego wynika zatem, że w treści stosunków umownych nic się nie zmieni, z tą tylko różnicą, że zamiast przedsiębiorstwa występuje przedsiębiorstwo w spadku, zaś zamiast przedsiębiorcy – zarządca sukcesyjny. Z trudniejszą sytuacją mamy do czynienia gdy zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony za życia przedsiębiorcy. Wówczas mamy do czynienia z okresem przejściowym ponieważ nie jest wiadome, czy zarz...